11 lessen in burgerparticipatie

Naarmate meer mensen in een gemeente wonen, worden lokale overheden geconfronteerd met steeds complexere vraagstukken. Denk aan vraagstukken rondom betaalbare woningen en openbaar vervoer en de spanningen rondom de multiculturele samenleving. Steeds meer gemeenten beseffen dat het betrekken van burgers bij de besluitvorming leidt tot betere antwoorden en een verschuiving van de verantwoordelijkheid richting de burger.
 

Een ander woord voor betrokken burgers is burgerparticipatie. Lees onder andere ‘Hoe zet je als gemeente burgerparticipatie op aan de hand van een (Tip-)burgerpanel?’ en ‘Hoe zet je burgerparticipatie op?‘

Burgerparticipatie gaat niet over technologie, maar over mensen.

Maar hoe maak je burgers meer betrokken?

Maak burgers thema-eigenaar van hun eigen verantwoordelijkheden

Geconfronteerd met de beschikbare kennis binnen het gemeentehuis, worstelen gemeenten om nieuwe burgerparticipatiesystemen toe te passen. Systemen waarbij de overheid beter in gesprek kan treden met de burger én antwoord heeft op al hetgeen op social media over de overheid wordt genoemd.

Onderstaande ’11 lessen burgerparticipatie’ geven een richting. Ze gaan verder dan het traditionele overleg, die gemeenten nu voor decennia gebruiken.

Weet dat meerdere oplossingsrichting goed zijn, zolang de burger maar een interactieve rol heeft.

De 11 lessen burgerparticipatie:

1. Sluit niemand uit; laat burgers op verschillende wijze participeren zodat iedereen betrokken kan zijn.
   Laat burgers dus ook online vragen stellen (o.a. via Facebook, Whatsapp en Twitter), desnoods via de post, en geef daarop feedback. De grootste fout bij burgerparticipatie is het niet beantwoorden van een vraag. Geef op z’n minst een ontvangstbevestiging van de vraag.Beschouw een ingekomen reactie via de mail of via Facebook hetzelfde als een inspreker (burger) bij een raadsvergadering. Stel je de volgende vraag: is een reactie via de mail minder waard dan een reactie via Facebook of via de gemeenteraad? Het zijn allemaal signalen van betrokken burgers. Maak daar gebruik van.
2. Ga van mededelen naar communiceren
   De rol van de gemeente verschuift van mededelen naar communiceren (interactie). We leven niet in een dictatuur. Samen met de burgers vormt de gemeente de samenleving. Samen maken we dus beslissingen.
3. Leg de verantwoordelijkheden (terug) van de gemeente naar de burger
   In diverse gemeenten wordt gebruik gemaakt van een burgerbegroting. De gemeente is dienstbaar aan de burgers (en niet andersom).
4. Agendeer als gemeente geen raadsstuk in de gemeenteraad zonder enige feedback (raad) vanuit de burgers  
   Ja, gemeenteraadsleden zijn burgers. Toch wordt de besluitvorming beter als van tevoren bekend is hoe het desbetreffende plan leeft onder de burgers.
5. Creëer als gemeente een meetinstrument, die continue de mening van de burgers raadpleegt.
   Net zoals een bedrijf heeft de gemeente marktinformatie nodig. Marktinformatie wordt verkregen door periodiek de mening van burgers te raadplegen. Doe dit niet jaarlijks, maar maandelijks. Hierdoor zit je op de actualiteit en kan -per gemeenteraad- raadsvoorstellen getoetst worden. Zet zelf een instrument op of laat een andere partij een (Tip-)burgerpanel opzetten. Opereer onafhankelijk.
6. Maak het eigen gemeentebeleid en eigen gemeentemiddelen/-bezittingen zichtbaar
   ‘Plop’ de eigen bezittingen bijvoorbeeld op Google-maps en maak een infographic of YouTube-film van de eigen begroting en gemeentetaken. Maak zichtbaar, en begrijpbaar, wat de overheid doet. De overheid kan (helaas) niet alles oplossen. Dat is ook niet de taak van de overheid.
7. Organiseer met het college van B&W en ambtenaren een Walk the talk
   Vanuit het gemeentehuis is niet alles aan te sturen. Treed als gemeente naar buiten. Bij een bouwvergunning kan van tevoren -in het gemeentehuis- alles opgezocht worden. Beter is het om de fiets te pakken en ook op locatie te kijken. De planoloog ziet dan al snel wat wel (en niet) mogelijk is. Behalve het verkrijgen van beter inzicht in de situatie voelt de burger zich gehoord.
8. Bied als gemeente stageplekken aan of bied traineeships aan
   De mensen maken de overheid. Mensen maken dus ook burgerparticipatie mogelijk. Om buiten de bestaande kaders te kunnen denken, is het een must om continu nieuwe mensen (en denkwijzen) te zoeken.Voorkom een afstand tussen de politiek en de burgers.
9. De waarheid ligt altijd in het midden
   Een algemene wijsheid is dat de waarheid altijd in het midden ligt. Iedereen ziet het vraagstuk vanuit het eigen perspectief. Zo kijkt een bioloog anders naar een boom, dan een houthakker. Besef dit. Er is niet één standaardoplossing; maak maatwerk.
10. Bezie burgerparticipatie niet als het vragen van een beoordeling (mening) van burgers, maar als een raadpleging
    Als je advies vraagt, krijg je een ander antwoord dan als je een beoordeling vraagt. Zet in op raad. Juist dan kun je de volgende stap zetten. Rapportcijfers zeggen weinig.
11. Vraag niet alleen wat de gemeente voor de burgers kan betekenen, maar vraag ook wat burgers voor de gemeente kunnen betekenen. Dit moet in evenwicht zijn.
    Maak duidelijk dat het een wisselwerking is. Vraag burgers wat ze kunnen betekenen voor het mooier maken van de gemeenschap. De gemeente is niet het afvoerputje van alle problemen. Voorkom deze discussies.
    
    Creëer met burgerparticipatie betrokken burgers.