Belangrijke punten tijdens het doen van onderzoek

Invior (voorheen onderzoeksbureau Toponderzoek) hanteert bij een onderzoek een aantal vuistregels die de kwaliteit van het proces en de resultaten waarborgen. Een onderzoek is namelijk een manier om burgers te betrekken bij het maken van beleid. Kortom: een serieuze zaak.

Bij Invior staan de volgende twee onderwerpen hoog op het prioriteitenlijst:

1. Adequate communicatie rondom:
   • doel van het onderzoek;
   • de afhandeling van de resultaten;
   • rol en mate van invloed van respondenten, lees: de burger.
2. Opzet vragenlijst (raadpleging):
   • wat is de vraag achter de vraag?;
   • het gewenste detailniveau van de resultaten.

De communicatie

Een belangrijk onderdeel bij het uitvoeren van een onderzoek is het communiceren van bijvoorbeeld de aankondiging, voortgang en resultaten. In de praktijk blijkt dat de communicatie niet altijd de juiste aandacht krijgt. Gevaar is dat hierdoor de doelgroep niet (optimaal) bereikt wordt.

Om een deelnemer warm te maken om mee te werken aan een onderzoek is een juiste aankondiging cruciaal. Het is voor de respondent fijn om vooraf te weten hoeveel tijd en energie van hem gevraagd is. Het is daarom belangrijk om te weten wat het doel van het onderzoek is, bijvoorbeeld om beleid te maken. De rol van de respondent is eveneens bepalend: gaat het om een beslisser, uitvoerder of een adviseur. De aankondiging geeft bij de respondent ook duidelijkheid over zijn vraag: “What’s in it for me?” of wat er met de resultaten gaat gebeuren. Is de communicatie over een nieuw uit te voeren onderzoek goed, dan zijn mensen eerder bereid om mee te werken. Met een gedegen voorbereiding valt een vragenlijst nooit koud op iemands dak, het schept een reële verwachting. Iets dat een positief invloed heeft op de kwaliteit van het proces en de resultaten.

De vragenlijst

Hoewel een vragenlijst onmisbaar is is de meest gemaakte fout bij het opstarten van een onderzoek het beginnen met een vragenlijst. Het is namelijk pas één van de laatste stappen bij het opstarten van een onderzoek.

Het is de kunst van de onderzoeker om niet gelijk te verzanden in het opstellen van vragen, maar om eerst te achterhalen welke vraag werkelijk beantwoord dient te worden: de onderzoeksvraag. Dit blijkt vaak lastig omdat het over een abstracte vraag gaat. Door het formuleren van het doel van het onderzoek, de kennisbehoefte en de doelgroepen wordt de onderzoeksvraag helder. Met een concrete onderzoeksvraag is het maken van enquêtevragen een volgende stap. Maar het blijft wel goed om het gewenst resultaat in het oog te houden: zijn dit abstracte thema’s, concrete voorbeelden of juist specifieke tips? Het detailniveau, ook wel de mate van concreetheid genoemd, is vooral belangrijk bij de invoering en het gebruik van de onderzoeksresultaten. Toch dient de onderzoeker hieraan het begin van het onderzoek over na te denken. Het is uiterst vervelend wanneer de vragenlijsten zijn ingevuld en de resultaten meer dan duizend verschillende suggesties opleveren, terwijl de concrete onderzoeksvraag bijvoorbeeld handelt over welke bestaande thema’s de voorkeur hebben.

Het verwerken van de resultaten is een stuk eenvoudiger als van tevoren is nagedacht over welk soort resultaten bruikbaar, en dus gewenst zijn.