Beleidscyclus: Van Agendavorming tot Beleidsevaluatie

Wat is beleid?

Beleid is het planmatig invoeren van politieke veranderingen.

Echter, beleid is veel meer dan alleen de invoering.

Bij goed beleid dient ook rekening te worden gehouden met de uiteindelijke uitvoering, om te toetsen of het veranderde beleid ook de resultaten oplevert die gepland en voorzien waren.

We leven met zijn allen in een zeer snel veranderende samenleving, waarin we met steeds meer rechten en plichten van burgers te maken krijgen. Om een goede en sterke democratie in stand te houden zijn beleidsaanpassingen eerder noodzaak dan bijzaak.

Voortschrijdend inzicht voor nieuw beleid

Onze nieuwe voortschrijdende inzichten in hoe een moderne maatschappij er in de toekomst uit dient te zien, heeft beleidswijzigingen nodig.

Deze inzichten dienen via een vastgesteld stramien ingevoerd te worden, zodat zowel de goedkeuring van het nieuwe beleid, de invoering maar ook de werkbaarheid van het nieuwe beleid gemeten en overzien kunnen worden. Overzien kunnen worden door de gemeente, de politiek en de burgers.

Een veranderende samenleving

Nederland verandert, en verandert snel.

Zaken die in 1970 normaal waren zijn nu geheel niet meer normaal.

De landelijke discussies en de algehele opinie wordt zeker ook door burgers nu breder uitgemeten door digitale instrumenten zoals Sociale Media. Bij Social Media is iedereen een uitgever van berichten geworden. Bereid je als overheid hier op voor.

Maak van tevoren je huiswerk. Start een beleidscyclus op.

Beleidscyclus in vier stappen

De vier belangrijkste stappen in de beleidscyclus zijn: agendavorming, besluitvorming, beleidsuitvoering en beleidsevaluatie.

Deze stapsgewijze aanpak van een beleidsplan behoeft op elk front zijn eigen onderzoek. Zonder onderzoek blijven er te veel ‘losse endjes’ die leiden tot  te veel open gaten in het beleid, waardoor het falen van het te voeren beleid bijna een logisch gevolg is.

Helaas laat de praktijk te vaak zien dat op onderbuikgevoel -wishful thinking-  besluiten worden genomen.

In overheidsland is dit niet handig (lees: wenselijk). Het is onder andere killing voor het creëren van draagvlak.

Stap 1: Agendavorming

De agendavorming betreft het toelaten van de eerste discussies rondom het creëren van nieuw beleid. Hier wordt de probleemstelling vastgelegd en oplossingen in de vorm van nieuw beleid bedacht.

In eerste instantie schetst men hoe het nieuwe beleid eruit gaat zien, en hoe het beleid ingevoerd gaat worden. Een deugdelijk onderzoek moet onderhavig zijn aan een beleidsagenda.

Het is zaak om tijdens deze eerste agendafase ook alternatieven te bekijken. Daar als men dat later in de beleidscyclus zou inplannen dit vaak tijdrovende en ingrijpende financiële gevolgen heeft. Ook hierbij kan een terdege onderzoek uitkomst bieden, om mogelijke alternatieven direct te duiden. Denk bijvoorbeeld aan een marktonderzoek of belevingsonderzoek onder burgers.

Stap 2: Besluitvorming

Na het samenstellen van de agenda van het nieuwe beleid is het tijd voor de besluitvorming. Dit is het proces van het verfijnen en definiëren van het uiteindelijk in te voeren beleid. Men zou er in deze stap ook goed aan doen om diverse haalbaarheidsonderzoeken te doen, om te bezien of het nieuwe beleid ook echte kans tot slagen heeft.

De besluitvorming is vaak het moeilijkste proces van de beleidscyclus daar het zaak is alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Dit is vaak waar de politieke spelers een rol spelen, en men met kracht het nieuwe beleid dient te verdedigen. Na deze stap is het beleid uitgestippeld en de budgetten bepaald. Invoering van het nieuwe beleid kan starten.

Onderzoek blijft ook tijdens deze fase van de beleidscyclus belangrijk, om te verzorgen dat het nieuwe beleid de juiste definitie meekrijgt, en er meetpunten van vervolgonderzoek mogelijk zijn tijdens de invoering van het beleid. Evaluatieprocessen worden mogelijk.

Stap 3: Beleidsuitvoering

Nadat het uiteindelijke besluit is genomen, en de meerderheid van alle partijen besloten heeft tot invoering, is het tijd voor de beleidsuitvoering. Ook hier kan een onafhankelijk onderzoek bijstaan om de zaken netjes binnen de lijntjes te houden en de gemaakte tijds- en kostenafspraken na te komen.

Stap 4: Beleidsevaluatie

Na de uiteindelijke invoering van het nieuwe beleid is het belangrijk om het nieuwe beleid te blijven meten en onderzoeken of het de gewenste resultaten worden bereikt.

De beleidsevaluatie wordt ook wel beleidsmonitoring genoemd. Beide begrippen komen op hetzelfde neer.

Onderzoek als succesgraad

Het niet uitvoeren van degelijk onderzoek bij één of meerdere fases, laat ook vaak het beleid falen. Onderzoek blijft op alle niveaus de graadmeter van een te voeren beleid en het succes daarvan.

“Failing to Plan equals Planning to Fail”

De keuze aan onafhankelijke onderzoeksbureaus in binnen- en buitenland zijn legio. Ook het bestuderen van beleidspolitiek in andere gemeenten (benchmark) kan helpen om nieuw licht te werpen op eigen beleid.

Er zijn altijd andere landen en of andere steden te vinden waar een bepaald beleid al is ingevoerd, waarmee men zijn voordeel kan doen, doordat daar al, weliswaar lokaal, haalbaarheidsonderzoeken op zijn verricht, en men net daar zijn voordeel mee kan behalen.

Beleidsonderzoek is van cruciaal belang bij elk type beleidsplanning.

Het degelijk onderbouwen van beleidsplannen in alle facetten biedt de basis voor beleidssucces.