Burgerparticipatie bij Publiek Beleid toepassen, of niet?

Een democratisch bestel zonder burgerparticipatie is ronduit ouderwets te noemen. Het is geweldig te zien dat in een modern land als Nederland ook de democratie vermoderniseerde en burgerparticipatie een grotere rol gaat spelen bij de aanbesteding van projecten zowel op landelijk, provinciaal als ook gemeentelijk niveau.

Het maken van publiek beleid lijkt meer handvatten te hebben gekregen waarin de burgerij ook inspraak krijgt. Burgerparticipatie betekent dat er niet alleen maar ambtenaren in projectgroepen zitten, maar ook burgers. En vaak komen er net vanuit die hoek interessante oplossingen.

Inspraak maakt het verschil

Vaak wordt er geklaagd over zowel de lokale als landelijke politiek dat de afstand tussen de politiek en de samenleving te groot is. Beroepspolitici lijken te ver weg te staan van de gemiddelde burger.

Door burgerparticipatie mogen burgers meedenken, onderhandelen en beslissen. Net deze invloed op de lokale als ook de landelijke politiek is van belang om het draagvlak te vergroten, en een goede aansluiting met de samenleving te blijven houden.

Burgerparticipatie is een belangrijke stap voorwaarts binnen een land dat democratisch vooruit wil. Het is tevens van belang om de burgerparticipatie in goede banen te leiden zodat dit het toekomstig geplande beleid en de deelnemende organisaties niet schaad.

Wanneer geen burgerparticipatie toepassen

Er zijn momenten dat het gewoon beter is om zaken zijn beloop te laten binnen de politiek, en uit te laten voeren door gekozen politici. Daar zijn ze uiteindelijk voor gekozen, en worden door publieke gelden voor deze taken betaald. Hierdoor dienen zij ook de verantwoordelijkheden te nemen die bij hun publieke functie past.

Maar toch lichten we graag drie punten toe, wanneer het niet verstandig is om burgerparticipatie in te roepen:

Situatie 1: Wanneer een beleidsbeslissing al genomen is – Het klinkt logisch, echter er zijn voldoende zaken voor handen die op het laatste moment nog een stukje burgerparticipatie in brachten om zo de schijn van mededinging van de bevolking te bewerkstelligen. Echter, als de beslissingen al genomen zijn, is dat niet erg transparant. Verwar dit punt niet met het uitvoeren van een evaluatie.

Situatie 2: Als het geen onderdeel van het advies of beleidsnota wordt – Als de ambtenarij van te voren heeft besloten om de burgers mee te laten participeren, maar tevens besloot dat ondanks de uitkomst er niets mee te zullen doen. De zogenoemde adviserende rol. Dit geeft ambtenaren de mogelijkheid de schijn op te houden van een feitelijke burgerparticipatie-proces, zonder werkelijke daadkracht van de bevolking.

Situatie 3: Als vertragingstactiek – Beleidsprocessen zijn langzaam, en het komt ambtenaren vaak uit om zaken op de lange baan te kunnen schuiven. Bijvoorbeeld om een beslissing over een verkiezing of een ander belangrijk moment heen te kunnen tillen. Het uitnodigen van de burgerij levert normaliter meer meningen en weerstand op, waardoor het beleidsproces gegarandeerd vertraging op loopt, en de ambtenarij dan kan wijzen naar de burgers als de veroorzakers, zonder daar zelf verantwoordelijkheid voor te dragen.

Het mag duidelijk zijn. Het zijn de ambtenaren of politici die uiteindelijk de handtekening zetten onder een beleidsbesluit. Hiermee nemen zij ook volledige verantwoordelijkheid voor het te nemen besluit; dit uit hoofde van hun functie.

Bij het maken van nieuw beleid zijn er vaak verschillende krachten aan het werk en het is het meest effectief om als er voor burgerparticipatie wordt gekozen, deze vanaf de beginfase van een nieuw beleidsplan in te zetten. Dit is het meest transparant en geeft iedereen de mogelijkheid om gehoord te worden van af het begin.

Als de politiek gebruik wil maken van burgerparticipatie, dan is het zaak om de doelen van deze participatie en het in te voeren beleid vooraf helder te krijgen. Zodat bij burgerparticipatie duidelijk is over welk gedeelte van de beleidscyclus meebeslist kan en mag worden.

Voorbeeld: Tijdens de Implementatiefase van het nieuwe beleid, zou de burgerparticipatie kunnen bestaan uit, enquêtes, gebruikersterugkoppeling, polls, online discussieplatforms en burgerraadplegingen. Al deze zaken zouden zowel op papier, online of zelfs via sociale media kunnen plaatsvinden.

Elk onderdeel van de beleidscyclus heeft zo zijn eigen mogelijkheden en doelen.

Tijdens de beleidscyclus is het van belang om grondig onderzoek te laten verrichten door onafhankelijke onderzoeksbedrijven en instellingen om tot een werkbare planmatige beleidscyclus te komen, die gestaafd is op feiten, en getoetst is vanuit diverse invalshoeken.

Burgerparticipatie kan een uiterst effectieve wijze zijn bij het invoeren van nieuw beleid. Een goede samenwerking tussen ambtenaren, het bedrijfsleven, instanties en de samenleving leveren zeer positieve beleidsplannen op.