Burgerparticipatie is zo sterk als de zwakste schakel

Burgerparticipatie

Raadsleden krijgen weleens de verdenking van burgers dat de gemeente niet handelt in het belang van de burgers. Het is niet duidelijk wat ze doen en hierdoor ontstaan discussies. Meestal wordt een gebrek aan communicatie als boosdoener aangewezen. Maar ligt het daadwerkelijk aan de communicatie of ligt het aan de manier van denken? Wie neemt waar de verantwoordelijkheid?

Burgerparticipatie zorgt voor de dialoog

Burgerparticipatie kent verschillende dialogen. De meest zichtbare dialoog bij de gemeente is die van de verkiezingen. Deze vorm van burgerparticipatie tussen gemeente en burger laat zich niet negeren. Deze dialoog vindt op formele wijze plaats. Hetzelfde geldt voor de inspraakavonden, themabijeenkomsten, de mogelijkheid om een petitie in te brengen en het toelaten van insprekers bij de gemeenteraad. Aan de andere kant zijn er informele dialogen. Zo plaatst een burger berichten op Facebook, gaat thuis aan de keukentafel in gesprek en appt naar vrienden.

Hersenkraker
Heeft een inhoudelijk bericht van een burger op Facebook minder waarde dan een voorgedragen stuk van een andere burger bij een gemeenteraadsvergadering? 

Raadsleden sturen aan de hand van waarnemingen. 

Gemeentebestuurders hebben feedback van burgers nodig. Ze gebruiken de waarnemingen uit die feedback om besluiten te kunnen nemen. In de praktijk gaan er wel eens zaken mis. Dit komt regelmatig doordat de gemeente niet luistert of correct handelt aan de hand van de waarnemingen van de burgers. En als ze niet luisteren naar de waarnemingen van de burger, wat zijn ze dan aan het sturen? Ze zijn dan geen gemeente aan het sturen, maar ideeën uit het eigen hoofd.

Het is de verantwoordelijkheid van de gemeente om de juiste dialogen op te starten. Het is de taak van gemeentebestuurders om de dialogen, als een ketting, te koppelen. Het verbindt de gemeenschap en voedt de gemeente met waarnemingen; de brandstof voor de gemeente om correct (nieuw) beleid te maken. 

Gelukkig zijn er manieren om de ketting te versterken.

Kernwoord bij burgerparticipatie is verbinding. Burgerparticipatie verbindt burgers met de gemeente. Hoe kunnen gemeentebestuurders burgerervaringen en wensen van burgers snel in kaart brengen? Waar winst valt te behalen, is via de manier van denken: burgers denken in termen van ‘eigen belang’ en de gemeente denkt in termen van ‘algemeen belang’.

Communiceer als gemeente over de meerwaarde die het de burger biedt; wat levert het de burger op om mee te doen met de dialoog? Deze opbrengsten hoeven niet kwantificeerbaar te zijn: zo is het belang van de aanwezigheid van natuur, landschap, speelgelegenheden en milieu niet in geld uit te drukken.

Betrek burgers zonder ze naar het gemeentehuis te hoeven lokken.

Burgers staan open om periodiek mee te denken en te praten over maatschappelijke vraagstukken. Denk aan de laatste Tweede Kamerverkiezingen: meer dan 80% van de Nederlanders neemt de moeite om te participeren bij de besluitvorming. Voor één simpele meerkeuzevraag zijn burgers bereid om meer dan 15 minuten uit te trekken.

Wat gebeurt er als je ze de mogelijkheid geeft om op een eenvoudigere weg de dialoog op te starten en u bekendmaakt wat de meerwaarde van burgers is om de dialoog aan te gaan?

De democratie (lees: hectiek) van vandaag wenst een nieuwe mix van directe feedbackmogelijkheden, om het contact met de burger warm te houden en om gemeentebestuurders de brandstof te geven om continu de juiste besluiten te nemen.  

Van mededelen naar communiceren

Betrek burgers om besluiten te nemen. Via social media is het relatief gemakkelijk om een groot aantal mensen te bereiken. De gemeente is als het ware een eigen uitgeverij. Toch gaat het verder. In het verleden verstuurde een gemeente mededelingen. Hierbij ging het om het versturen van een groot aantal eenrichtingsboodschappen. Denk aan het gemeentenieuws in een huis-aan-huiskrant. Er worden veel burgers bereikt, maar dezelfde burgers waren passieve ontvangers van de informatie. 

Nu bestaat de mogelijkheid om de interactie op te zoeken. U kunt veel mensen bereiken én iedereen kan de dialoog aangaan.  In plaats van gecontroleerde, eenrichtingsboodschappen, maken nieuwe burgerparticipatiemiddelen een voortdurend levende dialoog op grote schaal mogelijk. 

Van mededelen naar communiceren. Van communiceren naar participeren. 

Burgerparticipatie gaat uit van de gemeenschap. 

Beperk de dialoog niet alleen tot gemeente gerelateerde onderwerpen. Burgers kijken (onbewust) naar de meerwaarde. What’s in it for me? De meerwaarde gaat uit naar het uitbrengen van verbeteringen rondom de eigen woon-, werk- en leefomgeving. Burgers denken aan onderwerpen gerelateerd aan de gemeenschap. Verbreed daarom het referentiekader van gemeente naar gemeenschap. De gemeente is onderdeel van de gemeenschap.

Creëer zelf de niet-wettelijke dialoog, maak het toegankelijk en ondervind de denkkracht van mensen als de dialoog groeit. Denk bijvoorbeeld aan het opzetten van een burgerpanel, een burgerplatform, G1000 of een burgertop. Het is vervolgens aan u als raadslid om te bezien welke onderwerpen u wel of niet wilt behandelen.

Kijk niet naar de communicatiekanalen van de gemeente als zelfstandige diensten met onafhankelijke eindpunten. Het zijn allemaal schakels waarmee de dialoog wordt gevoed. Besef dat de dialoog met burgers zo sterk is als de zwakste schakel. Zowel wettelijk als niet-wettelijk wordt de discussie gevoed.

Martijn Hulsen, initiatiefnemer Tip-burgerpanels/Toponderzoek

1 augustus 2017

 

Burgerbetrokkenheid

Opkomst Gemeenteraadsverkiezingen en Tweede Kamerverkiezingen: potentieel aan denkkracht