Het belang van Burgerparticipatie. En hoe meten we dat?

Burgerparticipatie. Het is een mondvol en een breed begrip. Binnen een moderne democratie is het een behoefte vanuit de bevolking.

Onbekend met het begrip ‘burgerparticipatie’? Lees eerst het artikel: Wat wordt nu écht bedoeld met burgerparticipatie?

In de jaren zijn we als bevolking wijzer geworden. We begrijpen meer over de politieke processen binnen ons democratische bestel. We zijn ook met zijn allen meer gebruik gaan maken van ons stemrecht, onafhankelijk van het type verkiezingen dat ons voorgeschoteld werd.

En we zijn met zijn allen mondiger geworden. Democratisch beslissen wordt niet meer alleen door de elitaire toplaag van de bevolking gedaan; iedereen wil zijn inbreng geven – gevraagd én ongevraagd!

De schreeuw naar Burgerparticipatie

Nederland is niet het enige land dat worstelt met de wijze van burgerparticipatie. We zien het om ons heen bij onze Europese buurlanden, maar ook ver buiten de Europese grenzen, in landen als Nieuw Zeeland, Australië maar ook de Verenigde Staten en met name Canada.

Burgerparticipatie is het nieuwe samen beslissen. Burgerparticipatie geeft burgers een additionele functie op hun bestaande stemrechten.

Gemeenten experimenteren met Burgerparticipatie

Er zijn diverse gemeenten in Nederland die binnen hun beleidsbepalingen burgerparticipatie actief toepassen en mee experimenteren. Hiermee worden een gedeelte van de teugels overhandigd aan de burgerij, in plaats van de ambtenarij.

De -vaak technocratische- benadering van ervaren ambtenaren schiet regelmatig het doel voorbij. Burgerparticipatie oogt continu het doel van nieuw beleid te zijn om bereikt te worden. Deze denkwijze klopt niet. Burgerparticipatie is namelijk geen doel, maar een middel.

Het is mooi om te zien dat binnen een moderne democratische samenleving als die in Nederland er zelfs een instituut is dat de burgerparticipatie begeleid. Het Nederlands Platform Burgerparticipatie en Overheidsbeleid (NPBO) bevordert burgerparticipatie bij plannen en projecten aangaande woon- en werkomgeving.

Denk ook aan initiatieven, zoals Democratic Challenge en denktank Movisie. Beide onderstrepen het belang van (burger)initiatieven, opgezet vanuit de gemeenschap waar de Tip-Burgerpanels één van de voorbeelden zijn.

Meten van Burgerparticipatie

Het meten van burgerparticipatie is niet eenvoudig. Als gekeken wordt naar de onderliggende processen kan een formule worden opgesteld.

Een beleidsplan uitschrijven in een formule, dan zou het er als volgt uit kunnen zien:

Beoogd doel* + proces* + omgevingsinvloeden (stakeholders)* = resultaat

* Burgerparticipatie is geen doel, maar een middel. Het succes van de burgerparticipatie ligt dus in het doel, het proces en het vinden van de juiste context.

Het beoogd doel plus het proces en de juiste context leidt tot een resultaat. Dit resultaat wordt uitgemeten in nieuw beleid of wetgeving.

De formule kunnen we in een stappenplan opdelen, en vervolgens meetbaar maken door het toepassen van ijkpunten. Het blijvend meten van bovenstaande formule en daarmee de invoering van nieuwe beleid kan de effectiviteit laten zien van burgerparticipatie.

Hoeveelheid Burgerparticipatie

Gemeenten en overheden kunnen zelf bepalen hoeveel burgerparticipatie zij op een project of visie loslaten. Zo kan de burgerparticipatie plaatsvinden gedurende het gehele proces, danwel tijdens de agendaplanning.

Bekijk in de beleidscyclus waar ‘burgerparticipatie’ wenselijk is. Inspraak is prima, teveel inspraak kan ook leiden tot een langdurig proces.

We benoemen nu één voor één de stappen in de formule waar burgerparticipatie kan worden ingezet.

Burgerparticipatie Doel

Het gezamenlijke doel of uitkomst van een nieuw beleidsvoorstel is de stip op de horizon waar naar toegewerkt dient te worden. Het helder krijgen, volledig benoemen en met nauwkeurigheid omschrijven van het doel is van uiterst belang.

Alleen zo kan het proces in de juiste richting gestuwd worden. Hier ligt een belangrijke taak van de overheid of de gemeente, om te luisteren naar wat burgers en inwoners te vertellen hebben, daar zij vaak geheel andere visies hebben dan ambtenaren op een bepaalde afdeling.

In een samenleving waarin iedereen een stem heeft, moeten ook alle verschillende meningen gehoord worden. En soms zitten daar hele interessante en vernieuwende oplossingen tussen.

Burgerparticipatie Proces

Binnen de procesbepaling wordt meer gekeken naar de kosten, het budget, de grote van het project, haalbaarheid, de tijdslijn, de methodes en wie zijn er allen bij betrokken. Dit onderdeel is een proces waarin veel uren opgaan aan vergaderen en discussiëren.

Ook hier kan de burgerparticipatie plaatsvinden mocht daar vanuit de overheid of gemeente behoefte aan bestaan.

Burgerparticipatie Context

Het vinden van de juiste context van het plan is belangrijk. Zijn alle bevolkingsgroepen meegenomen. Wordt er niemand onder de voet gelopen door het nieuwe beleid, of belangrijker nog, zou elke burger zich betrokken kunnen voelen bij de invoering van deze verbeteringen aan de samenleving. Wellicht zijn er historische momenten of tradities die in ogenschouw genomen dienen te worden.

Inclusievere samenleving

Kortom de burgerparticipatie is actief opgang gekomen binnen Europa, en dat lijkt te leiden tot een meer inclusievere samenleving waarin doelstellingen en nieuw voor de toekomst zorgvuldiger met de burgerij getoetst wordt.

Let op mijn woorden. ‘Inclusievere samenleving wordt één van de buzz-words het komend jaar’. Het gaat hand in hand met het woord ‘burgerparticipatie’.