‘Het systeem van lokale democratie klopt, de (burger)participatie niet’

De spelregels van de Nederlandse samenleving

De Nederlandse Grondwet ziet in 1798 het levenslicht. Op dat moment worden voor het eerst de rechten van de mens vastgelegd.

Denk aan de de vrijheid van levensovertuiging (godsdienst) en de vrijheid van de drukpers. Ook wordt de Trias Politica geïntroduceerd.

Trias politica
Trias politica betreft de scheiding der machten waarbij de staat is opgedeeld in drie organen die elkaars functioneren bewaken.

De driemachtenleer bestaat uit:
1 de wetgevende macht – Opstellen van de wetten
2 de uitvoerende macht -Uitoefenen van het dagelijks bestuur
3 de rechterlijke macht – Toetsen van de uitvoering aan de bestaande wetten

De (eerste) Grondwet is geschreven naar Frans voorbeeld.

Na het terugtreden van de Franse legers in 1813 wordt de (tweede) grondwet geschreven. Niet verrassend staat Onafhankelijkheid prominent in de grondwet vermeld. Er heeft in Nederland voldoende bloed gevloeid om dit voor elkaar te krijgen.

Het systeem van lokale democratie

Nederland is altijd het land van minderheden geweest*. In het verleden vormden christenen nog een ruime meerderheid. Ook hebben we diverse absolute ‘bazen’ gehad. Zo waren we niet blij met de Fransen, en we waren zeker niet blij met de Duitse overheersers.

Wegwezen!

In Nederland kennen we het meerpartijenstelsel.

Democratie laat het toe dat elke persoon in Nederland een politieke partij kan oprichten. Voorbeelden voldoende.

“Democracy is the worst form of government, except for all the others.”

Jaar in, jaar uit. Coalities worden gesmeden.

De gemeenteraad zoekt raad (?!)

Regelmatig staat het systeem van de Nederlandse overheid op de agenda. Dat is ook meteen het mooie van ons land: we mogen kritiek uiten.

Zo was er afgelopen week het mooie initiatief inzake nieuwe democratie. Voorman is burgemeester Bert Blase.

Hamvraag is of de gemeenteraad op de schop moet. Of is het dat de gemeenteraad meer feeling met de burger moet krijgen?

Verkiezingen is burgerparticipatie in optima forma

Nederland kent vele volksvertegenwoordigers. Deze volksvertegenwoordigers worden gekozen door het volk.

Nu hebben we de situatie te pakken, dat niet iedereen komt stemmen. Sterker nog: de afgelopen tientallen jaren gaat de verkiezingsopkomst steeds verder omlaag.

Waar ligt dit aan:
A) Dit ligt aan het systeem?
B) Dit ligt aan de de mensen?
C) Anders, namelijk:…..?

Wat zou er zijn gebeurd als 100% van de Nederlanders een stem had uitgebracht. In dat geval is er sprake van een verkiezingsopkomst van 100%. Hadden we dan, qua zetelverdeling, dezelfde uitkomst gehad?

Er is zeker een kanttekening te plaatsen bij de representativiteit van de verkiezingsuitslag.

Consensus over consensus

Mijn inziens is het de kunst om het huidige systeem niet (meteen) over boord te gooien.

Ons land van minderheden -en onze cultuur- laten zich niet gemakkelijk in systemen vangen.

Vele Nederlanders hebben, en willen, een auto. Toch staat een auto gemiddeld 23 uur per dag geparkeerd.
Klopt het systeem niet? Of ligt er ook een rol voor de eigenaar weggelegd?

De trias politica wordt gevoed door de ‘gemeenteraad’ en de ‘verkiezingen’. Maar waar worden de ‘gemeenteraad’ en ‘verkiezingen’ door gevoed?

Daar ligt mijn inziens de crux.

Volksvertegenwoordiger zoekt volk

Op dit moment zoekt de volksvertegenwoordiger volk (lees: de volksvertegenwoordiger zoekt input om beleid te kunnen maken).

Tegelijkertijd zit hetzelfde ‘volk’, onbereikbaar, op de bank met een zak chips TV te kijken. Dit volk plaatst op social media berichten dat politiek een te-ver-weg-van-mijn-bed-show-is én dat ‘de politiek’ toch niet naar hen luistert.

Deels kan dit onbehagen overwonnen worden door training & opleiding (oplossing I). En dan bedoel ik met name training aan alle Nederlanders. Maak het een schoolvak. Staatsrecht/democratie (lees: kennis van de eigen rechten/plichten) is net zo belangrijk dan Aardrijkskunde. En dit gaat verder dan het vak geschiedenis en maatschappijleer.

Zo is het een voorrecht dat we in Nederland een democratie kennen.

Beseffen mensen dit?
En wie heeft hen dit verteld?

Daarnaast ben ik het eens met de vernieuwers om mensen meer bij de (overheids-)besluitvorming te betrekken.

Denk bijvoorbeeld aan het opstellen van een burgerbegroting. Denk ook aan het organiseren van themabijeenkomsten (G1000/burgertop) en aan het uitvoeren van digitale raadplegingen (oplossing II).

Antonas Mockus was burgemeester in de hoofdstad van Colombia: Bogot’s. Interessant was dat hij, tijdens zijn burgemeestersambt, ruim 400 toneelspelers inhuurde om verkeersovertreders aan te pakken. Deze artiesten fungeerden niet als politieagent maar als ‘spiegelbeelden’ van de burgers.

Tijdens zijn benoeming als burgemeester was er veel corruptie en geweld.

Antonus Mockus geloofde in de kracht van de mens om zelfstandig te kunnen veranderen. Met humor wist hij zijn burgers te motiveren om zich anders voor te doen.

Door zijn optreden daalde het aantal verkeersdoden met meer dan 50%.

Hij sleutelde niet aan het systeem, maar aan (het gedrag van) de mens.

Zelf maak ik me hard om in alle gemeenten in Nederland een Tip-Burgerpanel op te zetten. En dan bedoel ik niet burgerpanels, die opgezet zijn in opdracht van de gemeente.

Nee, wij zetten burgerpanels op in opdracht van de gemeenschap (dus buiten de gemeente om).

Waarom onderzoek opzetten in samenwerking met de gemeenschap?
Omdat in de gemeenschap de discussie plaatsvindt en we als gemeente dus daar moeten zijn.

Zo plaatste onlangs de gemeente Den Haag een oproep op hun gemeentewebsite, waarbij burgers hun mening mochten geven over de opvolger van burgemeester Jozias van Aartsen.
64 mensen gaven een reactie.

Dit aantal was meer geweest, als actief van een burgerpanel gebruik werd gemaakt. Van mededelen naar communiceren.

* Na inspiratie van een presentatie van een Limburgse politicus.