Hoe gebruik ik onderzoek als onderdeel van de Agendavorming?

Agendavorming is de basis van nieuw beleid.

Zonder gedegen agendavorming blijkt nieuwe beleid vaak op los zand gebouwd te zijn. Een sterk fundament is nodig om langdurig beleid te kunnen uitstippelen.

Hoe stel je een gedegen agenda voor nieuw beleid op?

Vaak is een beleidsagenda gebaseerd op ideeën of klachten (‘geluiden’) uit de samenleving – of komen voort uit eerder falend beleid.

Uiteraard is een uitgestippeld beleid onderhevig aan veranderingen, daar regel- en wetgeving verandert.

Of door invloeden waar voorheen geen rekening mee kan worden gehouden. Denk aan een veranderende samenleving, die vaak nieuwe behoeftes toont.

Al deze invloeden oefenen krachten uit op het bestaande beleid, en vormen daarmee de basis van de agendavorming voor nieuw beleid.

Beleidscyclus

De eerste stap naar nieuw beleid, zijn vaak een paar bullet-points met naar voren geschoven ideeën. Dit is mogelijk gebaseerd op een reeds bestaand overheidsdossier. Of op een raadpleging.

Hoe dan ook, een eerste initieel plan dient gevormd te worden in een eerste beleidsagenda.

De volledige beleidscyclus is een samenhang van een deugdelijk stap-voor-stapproces waarin agendavorming altijd het startpunt dient te zijn. Agendavorming wordt gevolgd door besluitvorming, beleidsuitvoering, beleidsevaluatie. Dit zou de logische stapsgewijze aanpak van nieuw in te voeren beleid dienen te zijn.

Veel gemaakte fouten bij uitstippelen nieuw beleid

Een veel gemaakte fout, is dat een ambtenaar of een groep van ambtenaren samen tot inzichten trachten te komen, waarop het beleid gevormd wordt.

Echter, binnen de groep is het mogelijk dat niet alle kanten van de zaak voldoende belicht worden, of voldoende onafhankelijk belicht worden. Dit kan leiden tot beleidsideeën die niet volledig genoeg zijn, en daardoor vaak snel aan kracht zullen verliezen.

Beleidsonderzoek

Het is belangrijk om nieuw beleid te onderbouwen met goede onafhankelijke onderzoeken waarbij specialisten in bepaalde cases tot conclusies dienen te komen, waarop ambtenaren het beleid gebaseerd op feiten, en onderbouwde cijfers verder kunnen doorvoeren.

Te veel ambtenaren denken dat ze een creatieve geest moeten hebben om nieuw beleid op te stellen. Een ambtenaar die zijn beleidscyclus en agendavorming baseert op een terdege onderzoek, of gepland onderzoek, kan vaak op veel meer steun rekenen en daarmee meehelpen aan het degelijke fundament van nieuw beleid.

‘Haagse Ballonnetjes’ 

In Den Haag kennen we het voorbeeld van de vele ballonnetjes. Deze ballonnetjes leiden vaak tot krachtige krantenkoppen en leiden zelden tot nieuw beleid.

Zoals dit soort ballonnetjes in Den Haag zijn vlucht kiezen, zo gebeuren deze ook op lokaal en provinciaal niveau. Vaak een idee dat plots via de media verspreid wordt, echter niet onderbouwd, en zelden leidend tot nieuw structureel beleid.

Ongeacht het niveau van de ambtenaar, men doet er altijd goed aan om uit te zoeken hoe de agendavorming gebaseerd kan zijn aan eerste stelselmatige onderzoeken, om zo de agenda meer sturing te geven. Dit helpt ook om onnodige lange vergaderingen -die nodig zijn om tot conclusies te komen- te vermijden.

Agendavorming

De probleemstelling is de basis, en een initiële agenda is een schets van eerste mogelijkheden om voor de probleemstelling tot een wettige en werkzame oplossing te komen.

Tevens kunnen tijdens de agendavorming zaken aan de orde komen als tijdsduur van de beleidscyclus en wellicht een deadline om tot de invoering van het nieuwe beleid te komen.

Zo zit er wat druk op de ketel.

Het bekijken van de diverse alternatieven is tijdens deze eerste beleidsfase van absoluut belang. Wellicht is niet één onderzoek voldoende om tot de juiste agendavorming te komen.

Het vroegtijdig invoeren van onderzoeken, kan in de rest van de beleidscyclus tot gigantische kostenbesparingen leiden. Degelijk onderzoek laat ook vaak zaken naar de oppervlakte drijven die direct van de agenda geschrapt kunnen worden, daar ze te kostbaar, niet werkbaar of niet uitvoerbaar zijn.

De keuze van het juiste onderzoeksbureau is ruim, en zowel in binnen- en buitenland is er voldoende keuze om op allerlei terreinen degelijk onderzoek aan te kopen. Ook het bekijken van reeds bestaand beleid in binnen- en buitenland kan leiden tot nieuwe inzichten om zo de agendavorming nog meer te onderbouwen.

Het organiseren van een Burgertop is een mogelijkheid om een agenda vorm te geven.

Agendavorming is dus altijd de eerste stap naar nieuw beleid. Een sterke agenda wordt vroegtijdig onderbouwd met een stukje onderzoek, ter ondersteuning van het geplande beleid.