Overzicht van alle burgerpanels in Nederland: 4 op de 10 gemeenten heeft een burgerpanel

Een burgerpanel weet wat er speelt in de gemeente

Een burgerpanel bestaat uit een groep mensen, die gevraagd en ongevraagd advies geven over (beleids-)vraagstukken en over de kwaliteit van de dienstverlening.

Meestal betreft het een digitaal burgerpanel.

Groei van aantal burgerpanel

In 2017 heeft ruim 4 op de 10 gemeenten een burgerpanel. Ten opzichte van vorig jaar (2016) is dit een groei van 7%.

In totaal hebben 159 gemeenten een eigen burgerpanel.

De afgelopen jaren steeg het aantal burgerpanels in Nederland. In 2008 had 14% van de Nederlandse gemeente een burgerpanel*, in 2011 had 1 op de 5 gemeenten een burgerpanel* waarna vorig jaar (2016) 1 op de 3 gemeenten een burgerpanel had.

Limburg koploper in burgerpanels

Koploper op gebied van burgerpanels is Limburg. 61% van de Limburgse gemeenten heeft een burgerpanel.
Ook in de provincies Overijssel en Flevoland heeft de meerderheid een burgerpanel (56% respectievelijk 50%). Hierop volgen de provincies Noord-Brabant (48%) en Utrecht (46%), waarbij tevens bijna een meerderheid van de gemeenten gebruik maakt van een burgerpanel. Onderaan de lijst staat de provincie Zeeland (8%).

Aandeel Tip-Burgerpanels groeit

Het aantal Tip-Burgerpanels groeit. Tip-Burgerpanels zijn burgerpanels opgezet vanuit de gemeenschap. Traditionele burgerpanels worden opgezet, en 100% betaald, vanuit de gemeente.

Kijk voor een verschil tussen Tip-Burgerpanels en burgerpanels onderaan de tabel met burgerpanels.

Een overzicht van alle burgerpanels in Nederland (per provincie):

Bovenstaande lijst van alle burgerpanels in Nederland is met de grootst mogelijke zorg samengesteld (met veel dank aan Jesper Zwiers). Suggesties en aanvullingen vernemen we graag. Stuur ze door naar [email protected].

Landelijke burgerpanels

Naast lokale burgerpanels zijn er ook landelijke (opinie)panels. Denk aan OpinieEenvandaag, Peil.nl, I&O research Panel, Youmee, Ruigrok Netpanel, burgerpanel Necker en KING-burgerpeilingen.

Waarom een burgerpanel opzetten?

Voordelen van een burgerpanel:

• Weet wat er daadwerkelijk speelt binnen de gemeenschap
  (gissen = missen; weten = meten = anticiperen).
• Onderbouw (toekomstig) beleid en maak interactieve besluitvorming mogelijk. Denk bij interactieve besluitvorming aan een burgerbegroting en een inspiratieagenda.
• Creëer een continue informatiestroom vanuit de klant (lees: burger) om zo de burger ook echt in het middelpunt te zetten.
• Zelfreflectie.
• Periodiek onderzoek is goedkoper, en doeltreffender, dan incidenteel onderzoek.

Waarom een Tip-Burgerpanel?

Een Tip-Burgerpanel gaat verder dan een traditioneel burgerpanel.

Een Tip-Burgerpanel staat midden in de driehoek van democratie. Dit heeft als voordeel, dat een Tip-Burgerpanel onafhankelijk kan opereren.

Ik ken verschillende gemeenten waarbij alle onderzoeken eerst in het college van Burgemeester en Wethouders worden besproken. Het college bepaald letterlijk welke vragen (/onderwerpen) wel of niet gesteld worden.

Naast sturing in de vraagstelling kan worden afgevraagd, hoe onafhankelijk een onderzoeksbureau kan opereren, als een burgerpanel volledig wordt gefinancierd door de gemeente.

Daarnaast wordt bij een Tip-Burgerpanel gebruik gemaakt van de sterkten van alle actoren, is de gemeente niet 100% verantwoordelijk voor de financiering (inclusief werving), vindt frequenter een onderzoek plaats, maken meerdere partijen gebruik van het burgerplatform en vindt (huis-aan-huis) communicatie plaats dankzij de samenwerking met de lokale media.

Tot slot, zijn Tip-Burgerpanels geen (burger)peilingen maar raadplegingen.

De Tip-Burgerpanels zijn zowel in 2016 als in 2017 benoemd bij Democratic Challenge, als een vorm van democratie 2.0 en als een vorm van laagdrempelige burgerparticipatie.

Democratic Challenge is een project van het ministerie van BZK ter ondersteuning van nieuwe burgerparticipatieprojecten.

Conclusie: burgerpanels vormen input en ‘geven richting’ bij de besluitvorming

Burgerparticipatie, overheidsparticipatie, burgerinitiatieven, de burger aan het woord, de kloof tussen burgers en overheid, burgers betrekken bij de politiek…

Allemaal woorden die vaak in het gemeentehuis worden genoemd. We hebben de mond er van vol.

Burgerpanels zijn het ideale middel om invulling te geven aan bovenstaande begrippen. Gebruik ze echter op de goede wijze.

In eigen beheer kan vanuit de gemeente alles worden gecoördineerd (en worden betaald) rondom de burgerpanels.  Vraag is of de gemeente deze rol zou moet willen innemen.

Een burgerpanel moet mijn inziens in het middelpunt van de samenleving staan. Het liefst zo ver mogelijk weg van het gemeentehuis.

Daarnaast zou het inwonerspanel door meerdere partij moeten worden gebruikt. Elke belanghebbende partij -waaronder inwoners/burgers- zou vragen via het burgerpanel moeten kunnen stellen.

Als je het burgerpanel toegankelijk maakt voor meerdere partijen ontstaat er een andere propositie. Burgerpanels worden dan niet gezien als een een gemeentepanel, maar als een gemeenschapspanel.

Het is niet panels van ‘de gemeente’. Nee, het zijn burgerpanels van ‘burgers’.

Denk in de Wij-vorm. Wij, als gemeenschap. Alleen dan ziet het Tip-Burgerpanel het levenslicht.

Aantal Tip-Burgerpanels groeit

Een panel vanuit de gemeenschap..

Dat is de toekomst.

Een terugtrekkende overheid, waarbij de markt -continue- zelf uit de gemeenschap haalt wat de wensen zijn.

Aan de hand van deze onafhankelijke informatie kan de overheid een besluit nemen.

Traditionele burgerpanels worden volledig gedragen en betaald door de overheid; TIP-burgerpanels worden volledig gedragen en betaald door de gemeenschap.

Vanaf 2011 zijn we elke dag bezig om dit verhaal neer te leggen bij gemeenten. In de praktijk valt op dat gemeenten zich hier niet altijd prettig bij voelen.

Sommigen zien de Tip-Burgerpanels als ‘lastig’ in plaats van ‘aanvullend’.

Anderen gebruiken de Tip-Burgerpanels om zichzelf beter te maken en om burgers te betrekken bij de politiek. Niet alleen tijdens de verkiezingen maar ook buiten de verkiezingen om. Als een gemeente geen vraag heeft, is er toch een TIP-verzending (redactioneel). Dit om de burgers betrokken te houden.

Dankzij de periodieke verzendingen wordt de overheid toegankelijk… voor iedereen.

Dat is toch wat we willen?
En dat tegen een lagere prijs dan een traditioneel burgerpanel.

NB Bij de lijst ‘burgerpanels Nederland’ is de groei van Tip-Burgerpanels het grootst. Steeds meer gemeenten willen gebruik maken van deze panels (en zien af van een traditioneel burgerpanel). In 2030 heeft elke gemeente een Tip-Burgerpanel tot de beschikking; ook bij jou in de gemeente. Interesse in wanneer bij jou in de gemeente een panel wordt gelanceerd? Laat het ons weten.

Vanuit onze kant zoeken we ambassadeurs, die mee de schouders er onder willen zetten. 

* Bron: I&O Research